نمودار پارتو چیست؟
"ويلفرد پارتو" اقتصاددان ايتاليايي در سده نوزده ميلادي، فرمولي را بر اساس شناخت وضعيت اقتصادي كشورش، مطرح ساخته است كه ادعا مي كند تعداد اندكي از مردم داراي درآمد زياد و اكثر جامعه داراي درآمد اندكي هستند.مهندسان کیفیت نیز بر این باورند که مشاهده نقص ها از توزیع پارتو مشابهی پیروی می کند. به عبارت دیگر درصد زیادی از نقص ها و مشکلات ناشی از درصد کمی از علل و عوامل اصلی می باشد ولی تعداد کمی از این علل اهمیت داشته و بارفع آن ها می توان بخش اعظمی از مشکلات را حل نمود. بر این اساس پارتو در اقتصاد اجتماعي بيان كرد، حدود 80درصد نتايج، از 20 درصد علل ناشي مي شود. آنچه پارتو روي اين نكته توجه كرد، ايناست كه اگر شما يك، دو و يا سه عامل اصلي را در نظر بگيريد، درباره اكثريت عوامل فكر كرده ايد. نتیجه این تفکر پارتو نموداری بود که از آن به نام نمودار پارتو یاد می شود. این نمودار یک ابزار کنترل کیفیت است که در کسب و کار، تحلیل بازار و دیگر حوزه ها نیز کاربرد دارد. با استفاده از این نمودار می توان با اعمال کم ترین تغییرات بیشترین بازدهی و بهبود را حاصل کرد. به طور مثال در حوزه تحلیل بازار، تحلیل گران به این نتیجه رسیدن که 80 درصد شکایات یک بنگاه اقتصادی از جانب 20 درصد از مشتریان صورت می گیرد. به بیان واضح تر اگر کالایی 100 مشکل داشته باشد، 80 درصد از شکایات به دلیل 20 درصد از مشکلات کالا می باشد. به این ترتیب صاحب یک کسب و کار و یا مدیر یک سازمان می تواند با بررسی شکایات و مشکلات و مرتب کردن آن بر اساس میزان شکایات مشتریان و یا ارباب رجوعان ، به مشکلات کالا و خدمات خود آگاهی پیدا کنند یعنی می توان با پیگیری و یافتن 20 درصد از مشکلات 80 درصد نارضایتی ها را از بین برد.
نمودار پارتو برای به تصویر کشیدن و توضیح دادن مشکلات و عیوب به کار می رود، همچنین می تواند در تضمین عوامل تصادفی یک مشکل به خصوص ، و تصمیم گیری محل قرار گرفتن بیشترین نیرو برای به دست آوردن بیشترین نتیجه به کار رود. باید توجه داشت که نمودار پارتو به طور خودکار مهم ترین عیب را مشخص نمی کند بلکه فقط آن هایی را که بیشتر از بقیه مشاهده شده اند، تعیین می کند.
رسم نمودار پارتو:
برای رسم نمودار پارتو رعایت یک سری نکات و مراحل الزامی است که به شرح آن می پردازیم.
مرحله اول:
ابتدا باید مسائل مورد بررسی را به خوبی بشناسیم و با توجه به آن به جمع آوری اطلاعات از مسائل بپردازیم. این مرحله خود به چند بخش تقسیم می شود:
بخش اول:
مشخص کردن یک مسئله از بین مسائل موجود. به عنوان مثال بررسی میزان زیان های مالی.
بخش دوم:
یافتن این که چه داده هایی نیاز است و چگونه این اطلاعات را جمع آوری و دسته بندی شود.
بخش سوم: زمان مصرفی برای جمع آوری اطلاعات را محاسبه شود.
مرحله دوم:
یک فرم جهت ثبت اطلاعات به دست آمده تهیه شود.
مرحله سوم:
بعد از ثبت اطلاعات به دست آمده میزان فراوانی آن ها باید محاسبه شود.
مرحله چهارم:
یک جدول توزیع فراوانی شامل تمام موارد فهرست شده ، ستون های فراوانی ، فراوانی تجمعی ، درصد فراوانی و درصد فراوانی تجمعی تهیه شود.
مرحله پنجم:
جدول توزیع فراوانی برحسب تعداد به ترتیب غیرنزولی مرتب شود.
مرحله ششم:
یک محور افقی و دومحور عمودی رسم کنید.
محور افقی: این محور را به تعدادی فواصل یکسان ، تقسیم بندی کنید.
محور عمودی سمت چپ: این محور را از صفر تا n ، جمع کل داده هامدرج کنید.
محور عمودی سمت راست : این محور را از صفر تا 100 ، درصد کل مدرج کنید.
مرحله هفتم:
یک نمودار ستونی رسم کنید.
مرحله هشتم:
منحنی فراوانی تجمعی ، منحنی پارتو را رسم کنید، برای این کار ارزشهای تجمعی را در بالای سمت راست ستون مربوط به هر طبقه با نقطه ای مشخص کرده وسپس این نقاط را به یکدیگر وصل کنید.
مرحله نهم:
تمام اطلاعات، شامل اطلاعات مربوط به نمودار و اطلاعات مربوط به داده را روی نمودار ثبت کنید.
اطلاعات نمودار:عنوان ، واحد، نام رسم کننده نمودار و....
اطلاعات داده: دوره زمانی، محل جمع آوری داده ها، موضوع ، جمع کل داده ها و...
نمونه یک نمودار پارتو:
این مثال در مورد نحوه آشنایی مشتریان یک سازمان می باشد. این سازمان تبلیغ خود را از طریق اینترنت ، معرقی اشخاص ، نصب بنر و ....انجام می دهد. تمام شیوه های و روش های جذب مشتری به صورت کد در آمده که در زیر هر یک از این کدها را بیان می کنیم.
1:اینترنت
2: معرفی اشخاص
3: نصب بنر
4: پخش تراکت
5: کارت ویزیت
6: فکس
7: اس ام اس
8: نامه
9: معرفی از طریق مشتریان سابق
10: رادیو اقتصاد
11: شبکه های مجازی
پس از بررسی های انجام شده نمودار پارتو زیر بدست آمد. خط عمودی سمت چپ تعداد کل مشتریان را نشان می دهد ، خط عمودی سمت راست میزان درصد را نشان می دهد و خط افقی نشان دهنده همان کدهای نحوه آشنایی می باشد. همان گونه که در نمودار نشان داده شده جذب مشتری از طریق اینترنت بیشترین سهم را به خود اختصاص داده یعنی چیزی بالغ بر 69.8 درصد از کل مشتریان از طریق اینترنت جذب شده اند و بعد از آن معرفی اشخاص بیشترین جذب مشتری را داشته که این میزان 13.7 درصد می باشد. همان گونه که انتظار می رفت با استفاده از این نمودار توانستیم بیشترین و کمترین نحوه جذب مشتری را بررسی کنیم حال با این بررسی می توانیم سازمان و شرایط را تحلیل کرده و به سادگی دریابیم که چرا اینترنت بیشترین سهم جذب مشتری و یا پخش تراکت کمترین سهم جذب مشتری را داشته.
